Idil Biret Kimdir?
Türkiye'nin harika çocuğu İdil Biret'in müziğe olan ilgisi 2 yaşında başladı. 5 yaşına geldiğinde olağandışı müzik yeteneği, absolut kulağı ve duyduğu her parçayı anında ve eksiksiz olarak piyanoya aktarabilme yeteneği ile Türk ve Avrupalı müzik çevrelerinin hayranlığını kazandı. İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönünün talimatı ve Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücelin özel ilgisiyle, TBMMnin kendi adına çıkardığı özel yasadan yararlanarak yedi yaşında ailesiyle birlikte Fransaya gönderildi. Paris Konservatuarı'nda Nadia Boulanger'nin öğrencisi oldu. Alfred Cortot ve Wilhelm Kempff gibi hocalarla çalıştı. Küçük yaşta Kempffin hayranlığını kazanan Biret, 11 yaşında iken onunla Pariste Mozartın İki Piyano için Konçertosunu çaldı. Paris Ulusal Konservatuarını Yüksek Piyano, Eşlikçilik ve Oda Müziği dallarında birinci olarak bitirdiğinde 15 yaşındaydı. 16 yaşından bu yana dünya sahnelerinde yerini aldı. Amerikadaki ilk konserini 21 yaşında, Rachmaninoffun Üçüncü Piyano Konçertosunu çalarak Erich Leinsdorf yönetimindeki Boston Filarmoni Orkestrası ile gerçekleştirdi. İlk Rusya turnesini piyanist Emil Gilelsin çağrısı üzerine yaptı ve bu ülkede büyük başarı kazandı. Yıllar içinde bu ülkede yüze yakın konser verdi. Biret beş kıtayı kapsayan sayısız konserlerinde Atzmon, Copland, Kempe, Keilberth, Sargent, Monteux, Fournat, Leinsdorf, Pritchard, Scherchen, Rozhdestvensky, Mackerras gibi ünlü şeflerle çaldı; Montreal, Berlin, Montpellier, Nohant, Royan, Dubrovnik, Atina, Ankara ve İstanbul festivallerine katıldı. Boston Symphony, Orchestre National de France, Orchestre Suisse Romande, London Symphony, Leningrad Philarmonic, Leipzig Gewandhaus, Dresden Staatcapelle, Tokyo Philarmonic, Sydney Symphony ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde dünyanın her yerinde konserler verdi.
Biret, 1986 yılında, Beethovenın dokuz senfonisinin Liszt tarafından yapılan uyarlamalarını, kayda aktaran ilk piyanist oldu. Beyin ve kol gücü olarak piyanistik sınırları zorlayan Biret, Montpellier Festivalinde, eleştirmenler tarafından yapılması imkansız olarak nitelendirilen bir denemeye girişerek bu uyarlamaların hepsini ardarda 3 konserde seslendirdi. Bireti en iyi öğrencisi olarak nitelendiren Wilhelm Kempffin 96ıncı doğum yıldönümü onuruna verilen bir konserde, hocasının piyano uyarlamalarını seslendirdi. 1992 yılında Chopinin tüm eserlerini içerin 15 CDlik bir seriyi Naxos firmasıyla kayda aldı. Bu kayıt 1995 yılında Varşovada gerçekleştirilen Chopin Diskleri Büyük Ödülü çerçevesinde, İdil Birete jüri özel ödülünü kazandırdı. Sanatçı daha sonra Brahms (1997, 12 CD) ve Rachmaninoffun (2000, 10 CD) tüm piyano yapıtlarını külliyat halinde kaydederek romantik piyano edebiyatı literatürüne kendi damgasını vurdu. Bu CDler kısa sürede uluslararası müzik piyasasının aranan kayıtları haline geldi. 1995 yılında Boulezin 3 sonatı için yaptığı kayıt Pariste her yıl düzenlenen Altın Diyapozon ödülünü kazandı ve Le Monde gazetesi bu diski yılın en iyi kaydı seçti. 1997de Brahmsın ölümünün yüzüncü yılı nedeniyle, bestecinin piyano eserlerinin tamamını Almanyada 5 resitalde icra etti. Ayrıca bir konserde Brahmsın iki konçertosunu birden çalarak bunu yapabilmiş çok az sayıda piyanistin arasına girdi. 1998 yılında, Beethovenın 5 piyano konçertosunu 3 günlük konser dizisinde ardarda seslendirdi. Biret, ayrıca 7 günlük bir konser dizisinde Beethoven'in tüm piyano sonatlarını ardarda çaldı. Şu anda bu sonatları kaydetmekte olan piyanist, bu projesiyle dünyada Beethovenın piyano için yazdığı sonat, konçerto ve senfoni uyarlamalarının tamamını seslendiren tek piyanist ünvanına erişmektedir. Sanatçı son olarak 2002 yılında da György Ligetinin piyano etüdlerinin kaydını yaptı. Olağanüstü bir hafıza, mükemmel bir teknik ve yorumlama gücüne sahip olarak nitelendirilen Biret dünyanın en geniş repertuvarlı piyanisti ünvanını taşımakta. Sanatçı şu anda Brahmsın senfonilerinin piyano uyarlamalarını yazmakta. Kendi etüdlerini de bestelemiş olan ve bir süre sonra gün ışığına çıkartacağını söyleyen Biret, 70i aşkın LP/CDsi ve bunlarin 2 milyona yakın satış rakamıyla klasik müzik dünyasının en çok sevilen ve aranan yorumcularından biri.
Sanatçı bugüne kadar Kraliçe Elizabeth (Belçika), Van Cliburn (ABD), Busoni (İtalya), Montreal (Kanada), Liszt (Weimar, Almanya) gibi birçok piyano yarışmasında jüri üyeliği yaptı. 1971de T.C. Devlet Sanatçısı ilan edilen İdil Biret, Boğaziçi Üniversitesiyle Eskişehir Anadolu Üniversitesinin onursal doktora ünvanlarını taşıyor. Yurtdışında aldığı ödüller arasında Lili Boulanger Memorial, Harriet Cohen/Dinu Lipatti Altın Madalyası, Polonya Hükümeti Kültür Liyakat Nişanı, İtalyan Hükümeti Adelaide Ristori Nişanı ve Fransa Hükümeti Chevalier de LOrdre de Mérite nişanı bulunuyor. Türkiyenin en prestijli müzik ödülü sayılan Sevda Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyasının da sahibi.
Derleyen: Çağrı Gürbüz ve Ufuk Çakmak
idilbiret.com
Beklediklerim kalır uçan uçurumlarda..
.Terazinin Hüznü.
